လာလည္သူ အားလံုးကုိ ဒီေနရာမွ ၾကိဳဆုိ ေက်းဇူးတင္႐ွိပါသည္။ စိတ္ခ်မ္းသာ ကုိယ္က်န္းမာ ေပ်ာ္ရြင္လန္းဆန္းနုိင္ၾကပါေစ။

Monday, May 11, 2009

က်ေနာ္ေလ့လာရတဲ့ ဘာသာရပ္မ်ား (အပုိင္း -1)

က်ေနာ္ေက်ာင္းစမတတ္ခင္အခ်ိန္တုန္းက PPE ဘာသာရပ္ကုိ ေရြးသာေရြးလုိက္တာ။ ဘာေတြသင္ရမယ္ဆုိတာေတြ ေရေရရာရာမသိခဲ့ဘူး။ အခုေတာ့ ျပန္စဥ္းစားလုိက္ရင္ ကုိယ္အရင္ကေတြးခဲ့တဲ့ဟာနဲ႕ အခုလက္႐ွိ ေလ့လာေနရတဲ့ဟာနဲ႕က တလြဲစီျဖစ္ေနသလုိပဲ။ ေက်ာင္းသားတေယာက္အေနနဲ႕ ေက်ာင္းမတတ္ခင္ အဓိကဘာသာရပ္ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္တာဟာ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ကုိယ္၀ါသနာမပါတဲ့ဘာသာရပ္၊ ကုိယ့္အနာဂတ္ လုပ္ငန္းနဲ႕မသက္ဆုိင္တဲ့ ဘာသာရပ္ေတြကုိ ေရြးမိလွ်င္ အခ်ိန္ကုန္ေငြကုန္ၿပီး အက်ိဳးမ႐ွိသလုိ ျဖစ္ေနမွာပါ။ ဒါနဲ႕ပဲ ေနာက္လာမဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ မွန္ကန္တဲ့ေရြးခ်ယ္မႈ ျပဳႏုိင္ရန္ႏွင့္ ဒီဘာသာရပ္ေတြကုိ စိတ္၀င္စားတဲ့ မိတ္ေဆြမ်ား အျပင္းေျပဖတ္ႏုိင္ရန္ ဆုိျပီး “က်ေနာ္ေလ့လာရတဲ့ ဘာသာရပ္မ်ား” ဆုိတဲ့ေဆာင္းပါးမွာ စိတ္၀င္စားၾကလိမ့္မယ္လုိ႕ ထင္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြေရးျပီး ပုိစ့္တင္လုိက္တာပါ။

PPE မွာ ဒႆန၊ ႏုိင္ငံေရးသပၸံနဲ႕ ေဘာဂေဗဒ သံုးမ်ိဳးစလံုးကုိ အညီအမွ် ေလ့လာရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသပၸံက လူအမ်ားသိထားၿပီးျဖစ္တဲ့အတြက္ မတင္ျပေတာ့ပါ။ ဒႆနေဗဒ (Philosophy)ႏွင့္ ေဘာဂေဗဒ (Economics) နဲ႕ ပက္သက္ျပီးေတာ့ နဲနဲေလးေဆြးေႏြးသြားမွာပါ။ ဒႆနေဗဒဆုိတာကုိ တုိတုိနဲ႕ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္ ေပးဖုိ႕ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ခက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒႆနမွာ သိမႈေဗဒ (Epistemology)၊ က်င့္၀တ္ (Ethics)ႏွင့္ တကၠိတေဗဒ (Metaphysics) စတဲ့ ဘာသာခြဲသံုးမ်ိဳးနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။ ဒီပညာရပ္ဟာ လူသားေတြရဲ့ စူးစမ္းလုိစိတ္က စတင္လာတာပါ။ ဥပမာ ေရွးလူေတြက ကမၻာႀကီးမွာ ဘာအရာ၀တၴဳေတြ ႐ွိသလဲ? တည္႐ွိေနတဲ့အရာ၀တၴဳေတြဟာ ဘာနဲ႕ဖြဲ႕စည္းထားသလဲ? မီးေလာင္သြားတဲ့ ထင္းဟာ အစုိင္အခဲကေန အေငြ႕အျဖစ္ကုိ ေျပာင္းသြားတာ ဘာေၾကာင့္လဲ? ဒီလိုေမးခြန္းမ်ိဳးဟာ တကၠိတေဗဒ (Metaphysics) နဲ႕ဆုိင္တဲ့ေမးခြန္းေတြေပါ့။

တကၠိတေဗဒနဲ႕ဆုိင္တဲ့ အဓိကအေရးအႀကီးဆံုး ေမးခြန္းတခုက “စိတ္ဆုိတာ တကယ္ပဲ ႐ွိလား? ဒါမွမဟုတ္ ခႏၵာကုိယ္ပဲ႐ွိၿပီး စိတ္ဆုိတာ ခႏၵာကုိယ္အပုိင္းအစ ဦးေႏွာက္ရဲ့ စြမ္းေဆာင္ခ်က္လား?” ဆုိတဲ့ေမးခြန္းပါ။ ဒီေမးခြန္းနဲ႕ပက္သက္ၿပီးေတာ့လဲ တကၠိတေဗဒ (Metaphysics) မွာ ႐ုပ္/နာမ္(စိတ္)ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး႐ွိၿခင္းကုိ လက္ခံတဲ့၀ါဒ (Dualism) ႏွင့္ ႐ုပ္၀ါဒ (Materialism) ဆုိၿပီး အယူ၀ါဒႏွစ္မ်ိဳးထပ္မံကြဲျပားၾကျပန္တယ္။ ႐ုပ္/နာမ္၀ါဒီ (Dualists) ေတြ ယူဆတာက အရာ၀တၲဳေတြနဲ႕ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ခႏၵာကုိယ္နဲ႕ အရာ၀တၴဳမဲ့တဲ့စိတ္ ႏွစ္မ်ိဳးတုိ႕ဟာ လူသားေတြမွာ သီးၿခားစီ တည္႐ွိေနၾကပါတယ္။ ဒီဂုိဏ္းေတြရဲ့ ျငင္းခ်က္တခုကို ဥပမာေပးရလွ်င္ လူသားႏွင့္ ေက်ာက္/သစ္တုံးေတြကုိ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ပါ။ ေက်ာက္တံုးေတြဟာ နာက်င္မႈေ၀ဒနာ ေပ်ာ္႐ြင္ျခင္း စတဲ့ခံစားခ်က္ေတြမ႐ွိဘူး။ လူမွာၾကေတာ့ ဒီခံစားခ်က္ေတြ႐ွိတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒီနာက်င္ျခင္း ေပ်ာ္ရြင္ျခင္းေတြကုိ ခံစားတဲ့အရာတခု႐ွိရမယ္။ အဲဒီဟာက “စိတ္” ျဖစ္ရမယ္တဲ့။

႐ုပ္/နာမ္၀ါဒီေတြဟာ စိတ္ဟာ ခႏၵာကုိယ္နဲ႕ သီးျခားစီတည္႐ွိေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး သက္ေသသာဓက ျပၿပီး စိတ္ႏွင့္ ခႏၵာ ဆက္စပ္ပံုကိုလဲ ဆက္လက္ေဖၚျပပါတယ္။ ဥပမာ စိတ္က ခႏၵာအပုိင္အစျဖစ္တဲ့ က်ေနာ့္လက္ကုိ စာ႐ုိက္ပါလုိ႕ခုိင္းတာကုိ လက္ေခ်ာင္းေတြက ဘယ္လုိ တုန္႕ျပန္တယ္ ဆုိတာမ်ိဳးေတြေပါ့။ စိတ္တည္႐ွိေၾကာင္း သက္ေသၿပၿပီးေတာ့ ႐ုပ္/နာမ္၀ါဒီေတြက စိတ္ရဲ့ ၀ိေသသလကၡဏာေတြကုိ ဆက္လက္ရွင္းျပၾကပါတယ္။ စိတ္ဟာ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ခႏၵာကုိယ္နဲ႕ ေပါင္းစပ္တယ္ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ခႏၵာမွ ထြက္ခြါတယ္စသျဖင့္ေပါ့။

အထက္မွာဆိုခဲ့တဲ့အတုိင္း တကၠိတေဗဒ (Metaphysics) ရဲ့ တျခားဆန္႕က်င္ဖက္ ၀ါဒတခုက ႐ုပ္၀ါဒ (Materialism) ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ုပ္၀ါဒီေတြက “စိတ္” ႐ွိတယ္ဆုိတာကုိ လံုး၀လက္မခံပါဘူး။ ၄င္းတုိ႕က လူသားမွာ အရာ၀တၴဳေတြန ဲ႕ဖြဲ႕စည္းခႏၵာပဲ႐ွိတယ္။ ေစာေစာက Dualists ေတြေျပတဲ့ ေပ်ာ္႐ြင္ၿခင္းတုိ႕ နာက်င္ျခင္းတုိ႕ဟာ အရာ၀တၴဳနဲ႕ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ခႏၵာအပုိင္းအစျဖစ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ရဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ (Function of Brain)ေၾကာင့္သာျဖစ္တယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။ ခံစားခ်က္ေတြဟာ ဦးေႏွာက္ရဲ့ အေျခအေနအေပၚ အေျခခံၿပီး လုိက္ေျပာင္းလဲတယ္လုိ႕ ၄င္းတုိ႕က အဆုိျပဳပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေပ်ာ္ရြင္ျခင္းဆုိတဲ့ ခံစားခ်က္ဟာ ဦးေႏွာက္အေျခအန (က)၊ နာက်င္ၿခင္းဟာ ဦးေႏွာက္အေျခအေန (ခ)၊ ေဒါသထြက္ၿခင္းဟာ ဦးေႏွာက္အေျခအေန (ဂ) စသျဖင့္ပါ။

ရုပ္၀ါဒီေတြက စိတ္မ႐ွိေၾကာင္း သက္ေသသာဓက အမ်ားထဲက က်ေနာ္တခုႏွစ္ခုေလာက္ တင္ျပမွာပါ။ ကေန႕ေခတ္မွာ နာက်င္မႈေ၀ဒနာေတြကုိ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္တဲ့ ထံုေဆးတုိ႕လုိ ေဆးမ်ိဳးေတြ လူ႕စိတ္ကုိ ေခတ္တေပ်ာ္ရြင္ေစတဲ့ ေဆးေတြ႐ွိပါတယ္။ ဒီေဆးေတြဟာ က်ေနာ္တုိ႕ရဲ့ဦးေႏွာက္ အေျခအေနေတြကုိ ေျပာင္းလုိက္တာပါပဲ။ တကယ္လုိ႕မ်ား စိတ္ဟာ “စိတ္”ဟာ ခႏၵာနဲ႕ သီးျခားတည္႐ွိေနလွ်င္ ဒီေဆးေတြဟာ နာက်င္မႈကုိ ဘယ္လုိလုပ္ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္လဲ? အဲဒါေၾကာင့္ လူသားေတြမွာ “စိတ္” မ႐ွိဘူးတဲ့။ ႐ုပ္၀ါဒီေတြ “စိတ္” မ႐ွိေၾကာင္း ျငင္းဆုိတဲ့ ေနာက္သာဓက တခုက ဒီလုိပါ။ ဇီ၀ေဗဒ ပညာရပ္အရ ကေလးဟာ မမ်ိဳးဥနဲ႕ ဖုိမ်ိဳးဥတုိ႕ကေန ေပါင္းစပ္ေပါက္ပြားလာတာပါ။ အဲဒီ မ/ဖုိ မ်ိဳးဥေတြမွာ အရာ၀တၴဳသက္သက္သာျဖစ္ၿပီး “စိတ္” မပါ၀င္ပါ။ ဒီ”စိတ္”မပါတဲ့ အရာႏွစ္ခု ေပါင္းစပ္ၿပီးမွ ျဖစ္ေပၚေပါက္ပြားလာတဲ့ လူသားကေလးငယ္ဟာ ဘယ္လုိလုပ္ “စိတ္”ဆုိတာၾကီး ႐ွိပါ့မလဲ? အဲဒါေၾကာင့္ လူသားေတြမွာ “စိတ္” မ႐ွိ ခႏၵာသက္သက္ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားတယ္လုိ႕ ႐ုပ္၀ါဒီေတြက ဆိုတာျဖစ္တယ္။

PPE မွာ အထက္မွာ အခ်ဳပ္တင္ျပခဲ့တဲ့ဆုိခဲ့တဲ့ ဟာေတြကုိ အေသးစိတ္ ေလ့လာရပါတယ္။ ပေလတုိတုိ႕ေ႐ွးေခတ္မွ ဂႏၲာ၀င္ေခတ္ ေမာ္ဒန္ေခတ္ စတဲ့ ကေန႕ေခတ္တုိင္ ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ မတူကြဲျပားတဲ့ ဒႆနဆရာေတြရဲ့ အဆုိအျငင္းေတြကုိ လုိက္ေလ့လာရပါတယ္။ PPE ကုိတတ္ေတာ့မယ္ဆုိလွ်င္ ဒီဟာေတြကို စိတ္၀င္စားသလား မ၀င္စားဘူးလား အက်ိဳး႐ွိလား မ႐ွိလား စဥ္းစားၿပီးမွ ဆံုးျဖတ္သင့္သည္။ ေနာက္ပုိင္းေတြမွာ ဒႆနပညာရပ္မွာ က်န္ေနေသးတဲ့ သိမႈေဗဒ (Epistemology)ႏွင့္ က်င့္၀တ္ (Ethics)တုိ႕ကို ဆက္တင္မည္။ အဲဒါၿပီးမွ ေဘာဂေဗဒမွာ ဘာေတြသင္ရသလဲဆုိတာ ဆက္တင္မည္။

0 comments:

  © Free Blogger Templates 'Greenery' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP